جمع آوری، طبقه بندی و تحلیل بوطیقایی سه خشتی های کرمانجی

سه خشتی ها در شمار ادبیات شفاهی هستند و به علت مکتوب نشدن در طول سال ها و دهه ها تعداد زیادی از آنها از بین رفته و یا تغییرات کم و زیادی در آنها ایجاد شده است. هم از این روی ممکن است یک سه خشتی دارای روایت های مختلف باشد و یا در مناطق مختلف به صورت های متفاوت خوانده شود. ما سعی کردیم همة آن صورت ها را گرد آوریم و با استفاده از پانوشت ها نشان دهیم که صورت های گوناگون آن چگونه است. اینکه نخستین سه خشتی کی سروده شده بر ما معلوم نیست اما می توان ارتباطی ساختاری میان اینها و سروده های هجایی ایران باستان بر قرار کرد. احتمال ارتباط سه خشتی ها با ادبیات عصر پیشااسلامی زیاد است. ما در این تحقیق سعی کردیم تا حد امکان تمام سه خشتی های موجود در خراسان شمالی را جمع آوری کنیم. هر چند پیش از این محققانی اقدام به جمع آوری آن ها کرده بودند اما ما ترجیح دادیم به جای توجه به منابع مذکور مستقیماً به سراغ گویشورانی برویم که خالق این سروده ها بوده اند و در طول دهه ها با آنها زیسته بودند. بدین ترتیب مجموعه ای از سه خشتی ها گردآوری شد که به این صورت، با این حجم و با این کیفیت با همة نمونه های قبلی تفاوت دارد. جمع آوری ادبیات شفاهی به خودی خود ارزش دارد و هر چه در این مورد زودتر و جدی تر اقدام کنیم، در حفظ بخشی از هویت فرهنگی خودمان موفق تر خواهیم بود. پس از جمع آوری می توان تحقیقات تصحیحی، انتقادی و یا تحلیلی را در پیش گرفت اما مقدم و مهم تر از هر چیز ضبط و ثبت آن‌هاست. در عین حال، این تحقیق دو هدف را دنبال می کند: گردآوری سه خشتی ها و توصیف و تحلیل بوطیقایی آنها. این البته بدان معنا نیست که باب تحقیقات دیگر بر روی این گنجینة بسته است. قطعاً سه خشتی ها زمینة بسیار خوبی برای تحقیقات زبان شناسانه، جامعه شناسانه، روان شناسانه و حتی ادبی است و ما در این مجال تنها سعی می کنیم چشم انداز بوطیقایی آ¬ها را پیش چشم بیاوریم و الا هر کدام از مباحثی که ما مطرح کرده ایم نیز خود قابلیت آن را دارند که به صورت تحقیق مستقلی ارائه شوند.